Diyabet (şeker hastalığı) niye bu kadar sık görülmektedir?
Türk Lisan Kurumu “salgın” sözünü “kısa vakitte etraftaki insan, hayvan yahut bitkilerin büyük bir kısmına bulaşan” hastalık olarak tanım etmiştir. Öbür bir tanımı ise “bir hastalığın yahut diğer bir durumun yaygınlaşması ve biroldukça kimseye birden bulaşması, epidemi” formunda yapmıştır. Ekseriyetle salgın sözü, bulaşıcı hastalıklar için kullanırken de pek epeyce uzman diyabetten yani şeker hastalığından da bir salgın olarak bahsetmektedir. Lancet Mecmuasında günümüzden 78 yıl evvel yayınlanan bir makalede muharrir, “Diyabet bir halk sıhhati sorunu mudur?” diye sorduğunda, o senelerda sıhhat sistemlerinin ve sıhhat otoritelerin önceliği bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve denetimi tarafında olsa da bir fazlaca bilim insanı bu soruya “Evet” karşılığı vermiştir. Bu cevabın öne sürülen nedeni olarak da diyabetin bireyin sorunu olmaktan hayli daha fazlası olduğu, her tarafı ile toplumu etkilediği belirtilmiştir.
Diyabet ile ilgili eğilimler de yıllar ortasında değişime uğramıştır. Evvelce Batı toplumunun ve varlıklı zenginlerin hastalığı olarak kabul edilen diyabet, günümüzde tüm dünyada, tüm toplumları ve tüm sosyoekonomik sınıfları etkilemektedir. Hakikaten de diyabet hastalığı o denli bir düzeye ulaşmıştır ki artık yalnızca ülkemizde değil şimdi tüm dünyada toplumların kıymetli bir sorunu haline gelmiştir. 1985 yılında dünyada 30 milyon beşerde diyabet varken 2015 yılında bu sayının 415 milyona ulaştığı rapor edilmiştir. Türkiye’deki durum da bundan farklı değil. Dünya Sıhhat Örgütü, Türkiye’de 2000 yılında yaklaşık 3 milyon olan diyabetli sayısının 2030 yılında 6,5 milyona ulaşacağını iddia etmiş, lakin 2030 için kestirim edilen bu kıymet, 2014 yılında aşılmış ve ülkemizdeki diyabetli sayısı 7 milyonun üstüne çıkmıştır. 2000 yılında ülkemizde yapılan en büyük diyabet tarama çalışmasında diyabet oranı %7,2 çıkmış iken 2010 yılında bu oran %14 yükselmiştir. 2014 yılında Dünya Diyabet Federasyonu’nun raporunda ise Türkiye’deki diyabet sıklığı %14,7 olarak belirtilmiştir. Buna bakılırsa ülkemizde 20-79 yaş kümesindeki bireylerde, yedi milyonun üzerinde diyabetli olduğu bildirilmiştir. Bu sayılar aşikar diyabeti olan hastaları göstermektedir.
Değinmek istediğim başka küme ise bozulmuş glikoz toleransı (BGT) olan – kişinin diyabet olmama lakin gelecekte diyabet olma ihtimalinin çok yüksek olduğu durum- hastaların oluşturduğu küme. Dünya Diyabet Derneği’nin 2013 yılı raporunda Türkiye’deki BGT oranı %7,6 olarak saptanmıştır. Yani diyabetlilerle birlikte toplumumuzun %23’ü, kan şekeri yüksekliği sıkıntısıyla karşı karşıyadır. Bu datalardan daha ümit kırıcı olan nokta ise, toplumumuzun %54’ünün diyabet hastası bulunmasına karşın bu hastalığının farkında olmamasıdır.
Diyabet sahiden salgın bir hastalık üzere bizleri çepeçevre sarmış durumdadır. Fakat toplum olarak olayın ciddiyetinin farkında bile değiliz. Salgın hastalıklarla tek tek gayret edilemeyeceği her insanın malumudur. Bu yüzden bir salgın olan diyabeti azaltmak ve hatta durdurmak için toplumca seferberlik başlatılmalı ve farkındalığın arttırılması için çalışmalar yapılmalıdır. Sağlıklı günler dilerim.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN
Türk Lisan Kurumu “salgın” sözünü “kısa vakitte etraftaki insan, hayvan yahut bitkilerin büyük bir kısmına bulaşan” hastalık olarak tanım etmiştir. Öbür bir tanımı ise “bir hastalığın yahut diğer bir durumun yaygınlaşması ve biroldukça kimseye birden bulaşması, epidemi” formunda yapmıştır. Ekseriyetle salgın sözü, bulaşıcı hastalıklar için kullanırken de pek epeyce uzman diyabetten yani şeker hastalığından da bir salgın olarak bahsetmektedir. Lancet Mecmuasında günümüzden 78 yıl evvel yayınlanan bir makalede muharrir, “Diyabet bir halk sıhhati sorunu mudur?” diye sorduğunda, o senelerda sıhhat sistemlerinin ve sıhhat otoritelerin önceliği bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve denetimi tarafında olsa da bir fazlaca bilim insanı bu soruya “Evet” karşılığı vermiştir. Bu cevabın öne sürülen nedeni olarak da diyabetin bireyin sorunu olmaktan hayli daha fazlası olduğu, her tarafı ile toplumu etkilediği belirtilmiştir.
Diyabet ile ilgili eğilimler de yıllar ortasında değişime uğramıştır. Evvelce Batı toplumunun ve varlıklı zenginlerin hastalığı olarak kabul edilen diyabet, günümüzde tüm dünyada, tüm toplumları ve tüm sosyoekonomik sınıfları etkilemektedir. Hakikaten de diyabet hastalığı o denli bir düzeye ulaşmıştır ki artık yalnızca ülkemizde değil şimdi tüm dünyada toplumların kıymetli bir sorunu haline gelmiştir. 1985 yılında dünyada 30 milyon beşerde diyabet varken 2015 yılında bu sayının 415 milyona ulaştığı rapor edilmiştir. Türkiye’deki durum da bundan farklı değil. Dünya Sıhhat Örgütü, Türkiye’de 2000 yılında yaklaşık 3 milyon olan diyabetli sayısının 2030 yılında 6,5 milyona ulaşacağını iddia etmiş, lakin 2030 için kestirim edilen bu kıymet, 2014 yılında aşılmış ve ülkemizdeki diyabetli sayısı 7 milyonun üstüne çıkmıştır. 2000 yılında ülkemizde yapılan en büyük diyabet tarama çalışmasında diyabet oranı %7,2 çıkmış iken 2010 yılında bu oran %14 yükselmiştir. 2014 yılında Dünya Diyabet Federasyonu’nun raporunda ise Türkiye’deki diyabet sıklığı %14,7 olarak belirtilmiştir. Buna bakılırsa ülkemizde 20-79 yaş kümesindeki bireylerde, yedi milyonun üzerinde diyabetli olduğu bildirilmiştir. Bu sayılar aşikar diyabeti olan hastaları göstermektedir.
Değinmek istediğim başka küme ise bozulmuş glikoz toleransı (BGT) olan – kişinin diyabet olmama lakin gelecekte diyabet olma ihtimalinin çok yüksek olduğu durum- hastaların oluşturduğu küme. Dünya Diyabet Derneği’nin 2013 yılı raporunda Türkiye’deki BGT oranı %7,6 olarak saptanmıştır. Yani diyabetlilerle birlikte toplumumuzun %23’ü, kan şekeri yüksekliği sıkıntısıyla karşı karşıyadır. Bu datalardan daha ümit kırıcı olan nokta ise, toplumumuzun %54’ünün diyabet hastası bulunmasına karşın bu hastalığının farkında olmamasıdır.
Diyabet sahiden salgın bir hastalık üzere bizleri çepeçevre sarmış durumdadır. Fakat toplum olarak olayın ciddiyetinin farkında bile değiliz. Salgın hastalıklarla tek tek gayret edilemeyeceği her insanın malumudur. Bu yüzden bir salgın olan diyabeti azaltmak ve hatta durdurmak için toplumca seferberlik başlatılmalı ve farkındalığın arttırılması için çalışmalar yapılmalıdır. Sağlıklı günler dilerim.
Doç. Dr. Yusuf AYDIN